Na pokład Nautilusa dotarła na razie nie potwierdzona informacja, że na świecie dobiegają przygotowania do odtworzenia mamuta. Użyty ma być do tego kod DNA odnaleziony w szczątkach tego potężnego stworzenia. Fukcję matki ma spełnić zwykła samica słonia. Jest to informacja dość intrygująca i z wiarygodnego źródła, choć jeszcze nieoficjalna. Narodziny pierwszego mamuta mają być jednym z największych wydarzeń 2009 roku, a zespół przygotowujący się do sklonowania mamuta aspirować będzie do nagrody Nobla w dziedzinie biologii. W oczekiwaniu na potwierdzenie tej wiadomości polecamy publikację z miesięcznika Nature. Podobno "nie ma przypadków" akurat w tym, że ukazał się taki tekst. Geny syberyjskiego mamuta, wymarłego bizona, wielkich nowozelandzkich nielotnych ptaków moa znaleziono w... glebie - ogłosili naukowcy Czy można zbadać kopalne geny, nie tykając zamrożonych zwierząt czy zasuszonych roślin? Czy to w ogóle możliwe? Odpowiedzi udziela "Science". Dziesięciu naukowcom dowodzonym przez Eske Willersleva z Uniwersytetu w Kopenhadze wystarczyły dwugramowe próbki zmarzłej na kość syberyjskiej gleby, by znaleźć DNA sprzed wieków. I to czyje! Wymarłych mamutów i bizonów, do dziś żyjącego zająca, leminga (drobny gryzoń), konia i woła piżmowego. A do tego plejady roślin - poczynając od mchów, a kończąc na trawach. Niektóre z nich pochodzą z osadów sprzed 400 tys. Tym samym biją rekord i należy je uznać za najstarszy kopalny DNA. I choć te wyniki są wstępne i wymagają jeszcze gruntownego sprawdzenia, to na ich podstawie już teraz można wyciągnąć ciekawe wnioski. Wielką zagadką paleontologii było na przykład, jak mamuty czy bizony mogły przetrwać okres maksymalnego zlodowacenia (ok. 22-16 tys. lat temu). Jeśli Azję porastała wówczas tak uboga, rzadka i twarda roślinność, jaka dziś tworzy tundrę na północnej Syberii, to czym żywiły się te wielkie ssaki? Z badań kopalnego DNA wynika jednoznacznie, że flora ówczesnej Syberii była zdominowana przez jadalne rośliny zielne i trawę. Pokarmu więc nie brakowało. Co ciekawsze, flora stała się mniej przyjazna zwierzętom ok. 10 tys. lat temu, gdy smaczne rośliny zielne zaczęły ustępować twardym krzewom. Mamuty zaczęły głodować. Być może dlatego nie dotrwały do naszych czasów. Naukowcy szukali też DNA w jaskiniach Nowej Zelandii. O ile na Syberii geny mogą przechowywać się dzięki niskiej temperaturze gleby, to na antypodach rolę konserwatora pełni susza. Tym razem naukowcy znaleźli DNA wielkich nielotnych ptaków moa, które niegdyś zamieszkiwały Nową Zelandię. Niestety, choć okazało się, że DNA potrafi przetrwać 400 tys. lat, to w starszych osadach nie ma po nim śladu. Czyżby więc trzeba było pożegnać się z nadzieją badania genów dinozaurów? CZY UDA SIĘ WSKRZESIĆ MAMUTY? DNA zamrożonych mamutów odczytane Wymarłe przed dziesiątkami tysięcy lat mamuty odsłaniają naukowcom swoje tajemnice. Amerykańskim genetykom udało się dokłądnie poznać DNA tych prehistorycznych zwierząt. O dokonaniu zespołu prof. Webba Millera z Pennsylvania State University pisze "Nature". Cichymi bohaterami opublikowanej pracy są M4 i M25 - dwa mamuty, których zamrożone ciała znaleziono w wiecznej zmarzlinie na Syberii. Jak wykazały badania, zwierzęta żyły 20 i 60 tys. lat temu. Z ich sierści naukowcom udało się uzyskać prehistoryczne DNA. Po uzyskaniu materiału genetycznego z włochatych próbek naukowcy przeprowadzili jego sekwencjonowanie, czyli postarali się odczytać zapis jądrowego DNA (tj. materiału genetycznego znajdującego się w jądrze komórkowym) litera po literce. Łącząc uzyskane wyniki z wynikami wcześniejszych prac, badacze uzyskali sekwencję liczącą 4,1 mld par zasad, czyli genetycznych cegiełek. By upewnić się, ile z tego DNA faktycznie należało do mamuta, a ile było zanieczyszczeniem w postaci grzybów lub bakterii, zespół prof. Millera porównał zebrane przez siebie informacje ze wstępną sekwencją DNA słonia afrykańskiego. Jak się okazało, aż 3,3 mld par zasad, czyli ok. 80 proc uzyskanej sekwencji, należało do mamuta. Korzystając z okazji, badacze postanowili sprawdzić, jak bardzo prehistoryczne trąbowce różnią się od swoich współczesnych kuzynów. "Ewolucyjne ścieżki słoni i mamutów rozeszły się przed ok. 6 milionami lat, czyli mniej więcej wtedy, gdy wyodrębniły się linie rozwoju szympansów i Homo sapiens" - wyjaśnia naukowiec. Analiza wykazała, że z genetycznego punktu widzenia oba gatunki różniły się jedynie w 0,6 proc. Choć Amerykanom nie udało się poznać pełnej sekwencji DNA mamutów, już teraz wyniki ich prac mogą posłużyć do dalszych badań. Genetycy chcą np. szukać przyczyn wymarcia wielkich zwierząt. Czy uzyskany przez naukowców fragment DNA mógłby posłużyć do ich wskrzeszenia? Biorąc pod uwagę zły stan DNA znajdujący się w zamrożonych szczątkach, jest to mało prawdopodobne. Badacze twierdzą jednak, że teoretycznie dzięki odcyfrowaniu genomu mamuta kiedyś można by przywrócić te zwierzęta do życia poprzez umieszczanie specyficznych dla tego gatunku sekwencji DNA w DNA współczesnych słoni. W ten sposób ludzie mogliby znów ujrzeć zwierzęta, na które przed tysiącami lat polowali ich przodkowie. MAŁGORZATA MINTA-KOBUS: Czy uważa pan, że kiedykolwiek uda nam się wskrzesić mamuty? STEPHAN C. SCHUSTER*: Jeśli ktoś uzna, że wskrzeszenie mamuta jest czymś na tyle ważnym, że warto to zrobić, to moim zdaniem moglibyśmy tego dokonać w ciągu dziesięciu lat. Z tego rodzaju eksperymentami wiąże się na pewno wiele trudności technicznych. Poważnym problemem jest to, że w takim eksperymencie nie można by użyć jądra komórkowego pobranego z tkanek zamrożonego w wiecznej zmarzlinie zwierzęcia. W takich tkankach DNA jest zniszczone, połamane na miliony fragmencików. Gdyby jednak udało nam się opracować skuteczną metodę, to jakie gatunki genetycy mogliby teoretycznie wskrzesić? O, tu wybór jest bardzo szeroki. Wspomnę o takich zwierzętach jak łoś irlandzki czy nosorożec włochaty. Czy uważa pan, że odtwarzanie wymarłych gatunków byłoby w zgodzie z prawami natury? Tak, ponieważ niektóre z tych zwierząt mogły zniknąć z powierzchni naszej planety przez przypadek. * Prof. Stephan C. Schuster pracuje w Departamencie Biochemii i Biologii Molekularnej Centrum Genomiki Porównawczej i Bioinformatyki Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii. Jest współautorem pracy opublikowanej w "Nature"